مهدی شناسی در قرآن - آیات مهدوی

 

 

 مهدی شناسی
در قرآن

 آیات قرآن که درباره حضرت مهدی (عج) تفسیر شده است.

 

جهت دانلود رایگان فایل پی دی اف کلیک کنید

 

 

 آیات مهدوی : آیه 93 سوره یوسف

سوره یوسف آیه 93

اذْهَبُوا بِقَمِیصِی هَٰذَا فَأَلْقُوهُ عَلَىٰ وَجْهِ أَبِی یَأْتِ بَصِیرًا وَأْتُونِی بِأَهْلِکُمْ أَجْمَعِینَ

اکنون این پیراهن مرا نزد پدرم (یعقوب) برده و به روی او افکنید تا دیدگانش باز بینا شود آن‌گاه (او و) همه اهل بیت و خویشان خود را (از کنعان به مصر) نزد من آرید.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 58 سوره یوسف

سوره یوسف آیه 58

وَجَاءَ إِخْوَةُ یُوسُفَ فَدَخَلُوا عَلَیْهِ فَعَرَفَهُمْ وَهُمْ لَهُ مُنْکِرُونَ

و برادران یوسف (که در کنعان به قحطی مبتلا شدند چهل سال بعد از فروختن یوسف، به مصر) نزد وی آمدند در حالی که او برادران را شناخت ولی آنها وی را نشناختند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : ‌آیه 7 سوره رعد

سوره رعد آیه ۷

وَیَقُولُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ ۗ إِنَّمَا أَنْتَ مُنْذِرٌ ۖ وَلِکُلِّ قَوْمٍ هَادٍ

و باز کافران (به طعنه) می‌گویند که چرا از خدایش بر او آیت و معجزه‌ای فرستاده نشد؟ (باید بدانند که) تنها وظیفه تو اندرز و ترسانیدن (خلق از نافرمانی خدا) است و هر قومی را (از طرف خدا) رهنمایی است.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 38 سوره حجر

سوره حجر آیه 38

إِلَىٰ یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ

تا به وقت معین و روز معلوم (شاید مرا تا قیامت یا نفخه صور اول یا ظهور دولت ولی عصر یا ظهور حکومت عقل انسان بر نفس و هوای او باشد).

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 36 سوره توبه

سوره توبه آیه 36

إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرًا فِی کِتَابِ اللَّهِ یَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ۚ ذَٰلِکَ الدِّینُ الْقَیِّمُ ۚ فَلَا تَظْلِمُوا فِیهِنَّ أَنْفُسَکُمْ ۚ وَقَاتِلُوا الْمُشْرِکِینَ کَافَّةً کَمَا یُقَاتِلُونَکُمْ کَافَّةً ۚ وَاعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِینَ

ای اهل ایمان، بسیاری از علماء و راهبان (یهود و نصاری) اموال مردم را به باطل طعمه خود می‌کنند و (خلق را) از راه خدا منع می‌کنند و کسانی که طلا و نقره را گنجینه و ذخیره می‌کنند و در راه خدا انفاق نمی‌کنند آنها را به عذابی دردناک بشارت ده.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی :آیه 34 سوره توبه

سوره توبه آیه 34

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنَّ کَثِیرًا مِنَ الْأَحْبَارِ وَالرُّهْبَانِ لَیَأْکُلُونَ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَیَصُدُّونَ عَنْ سَبِیلِ اللَّهِ ۗ وَالَّذِینَ یَکْنِزُونَ الذَّهَبَ وَالْفِضَّةَ وَلَا یُنْفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللَّهِ فَبَشِّرْهُمْ بِعَذَابٍ أَلِیمٍ

ای اهل ایمان، بسیاری از علماء و راهبان (یهود و نصاری) اموال مردم را به باطل طعمه خود می‌کنند و (خلق را) از راه خدا منع می‌کنند و کسانی که طلا و نقره را گنجینه و ذخیره می‌کنند و در راه خدا انفاق نمی‌کنند آنها را به عذابی دردناک بشارت ده.

-----------------------------------------------------

آیات مهدو.ی : آیه 39 سوره انفال

سوره انفال آیه 39

وَقَاتِلُوهُمْ حَتَّىٰ لَا تَکُونَ فِتْنَةٌ وَیَکُونَ الدِّینُ کُلُّهُ لِلَّهِ ۚ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِمَا یَعْمَلُونَ بَصِیرٌ

و (ای مؤمنان) با کافران بجنگید تا دیگر فتنه و فسادی نماند و آیین همه دین خدا گردد، و چنانچه دست (از کفر) کشیدند خدا به اعمالشان بیناست.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیات 7و 8 سوره انفال

سوره انفال آیات 7و8(مشاهده آیه)

وَإِذْ یَعِدُکُمُ اللَّهُ إِحْدَى الطَّائِفَتَیْنِ أَنَّهَا لَکُمْ وَتَوَدُّونَ أَنَّ غَیْرَ ذَاتِ الشَّوْکَةِ تَکُونُ لَکُمْ وَیُرِیدُ اللَّهُ أَنْ یُحِقَّ الْحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ وَیَقْطَعَ دَابِرَ الْکَافِرِینَ*لِیُحِقَّ الْحَقَّ وَیُبْطِلَ الْبَاطِلَ وَلَوْ کَرِهَ الْمُجْرِمُونَ

به یاد آر هنگامی که خدا به شما وعده فتح بر یکی از دو طایفه را می‌داد (غلبه بر سپاه قریش یا کاروان تجاری شام) و شما مسلمین مایل بودید که آن طایفه که شوکت و سلاحی همراه ندارند نصیب شما شود، و خدا می‌خواست که حق را با سخنان خود (که وعده پیروزی حق را داده است) ثابت گرداند و از بیخ و بن ریشه کافران را برکند.*تا حق را محقق و پایدار کند و باطل را محو و نابود سازد هر چند بدکاران را خوش نیاید.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 135 سوره طه

سوره طه آیه۱۳۵(مشاهده آیه)

قُلْ کُلٌّ مُتَرَبِّصٌ فَتَرَبَّصُوا ۖ فَسَتَعْلَمُونَ مَنْ أَصْحَابُ الصِّرَاطِ السَّوِیِّ وَمَنِ اهْتَدَىٰ

پادشاهی به حق در آن روبگو: هر یک (از ما و شما) منتظریم، پس مترصد و منتظر (امر خدا) باشید که به زودی خواهید دانست (ما و شما) کدام به راه مستقیم سعادت رفته و طریق هدایت یافته‌ایم..

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 115 سوره طه

سوره طه آیه115(مشاهده آیه)

وَلَقَدْ عَهِدْنَا إِلَىٰ آدَمَ مِنْ قَبْلُ فَنَسِیَ وَلَمْ نَجِدْ لَهُ عَزْمًا

و همانا ما پیش از این با آدم عهدی بستیم (که فریب شیطان نخورد) و او فراموش کرد و در آن عهد او را استوار و ثابت قدم نیافتیم.

آیات مهدوی : آیه 95 سوره انبیاء

سوره انبیاء آیه 95(مشاهده آیه)

أَتَىٰ أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ ۚ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا یُشْرِکُونَ

و اهل دیاری را که ما هلاک گردانیم دیگر زندگانی بر آنها حرام است و هرگز (به دنیا یا به ایمان) باز نخواهند گشت.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیات 12 و 13 سوره انبیاء

سوره انبیاء آیات12و13(مشاهده آیه)

فَلَمَّا أَحَسُّوا بَأْسَنَا إِذَا هُمْ مِنْهَا یَرْکُضُونَ*لَا تَرْکُضُوا وَارْجِعُوا إِلَىٰ مَا أُتْرِفْتُمْ فِیهِ وَمَسَاکِنِکُمْ لَعَلَّکُمْ تُسْأَلُونَ

پس هنگامی که آن ستمکاران عذاب ما را به چشم مشاهده کردند از آن دیار رو به فرار نهادند.*(در آن حال به آنها خطاب شد که) مگریزید و رو به کامرانیها و خانه‌های خود آرید (و به اصلاح فسادکاری خویش بپردازید) که روزی ممکن است از آن بازخواست شوید.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 55 سوره نور

سوره نور آیه 55(مشاهده آیه)

وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَلَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضَىٰ لَهُمْ وَلَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْنًا ۚ یَعْبُدُونَنِی لَا یُشْرِکُونَ بِی شَیْئًا ۚ وَمَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذَٰلِکَ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الْفَاسِقُونَ

خدا به کسانی از شما بندگان که (به خدا و حجّت عصر علیه السّلام) ایمان آرند و نیکوکار گردند وعده فرمود که (در ظهور امام زمان) در زمین خلافتشان دهد چنانکه امم صالح پیمبران سلف را جانشین پیشینیان آنها نمود، و دین پسندیده آنان را (که اسلام واقعی است بر همه ادیان) تمکین و تسلط عطا کند و به همه آنان پس از خوف و اندیشه از دشمنان ایمنی کامل دهد که مرا به یگانگی، بی هیچ شائبه، شرک و ریا پرستش کنند، و بعد از آن هر که کافر شود پس آنان به حقیقت همان فاسقان تبهکارند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 26 فرقان

سوره فرقان آیه 26(مشاهده آیه)

الْمُلْکُ یَوْمَئِذٍ الْحَقُّ لِلرَّحْمَٰنِ ۚ وَکَانَ یَوْمًا عَلَى الْکَافِرِینَ عَسِیرًا

پادشاهی به حق در آن روز خاص خدای رحمان است، و بر کافران روز بسیار سختی خواهد بود.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیات 4 و 5 شعراء

سوره شعرا آیات 4و5(مشاهده آیه)

إِنْ نَشَأْ نُنَزِّلْ عَلَیْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ آیَةً فَظَلَّتْ أَعْنَاقُهُمْ لَهَا خَاضِعِینَ*وَمَا یَأْتِیهِمْ مِنْ ذِکْرٍ مِنَ الرَّحْمَٰنِ مُحْدَثٍ إِلَّا کَانُوا عَنْهُ مُعْرِضِینَ

ما اگر بخواهیم از آسمان آیت قهری نازل گردانیم که همه به جبر گردن زیر بار (ایمان به) آن فرود آرند.*و (وای بر اینان که) هیچ آیت و ذکر تازه‌ای از خدای رحمان بر آنها نیاید جز آنکه از آن اعراض می‌کنند.

آیات مهدوی : آیه 60 سوره حج

سوره حج آیه 60(مشاهده آیه)

ذَٰلِکَ وَمَنْ عَاقَبَ بِمِثْلِ مَا عُوقِبَ بِهِ ثُمَّ بُغِیَ عَلَیْهِ لَیَنْصُرَنَّهُ اللَّهُ ۗ إِنَّ اللَّهَ لَعَفُوٌّ غَفُورٌ

(سخن حق) این است، و هر کس به همان قدر ظلمی که به او شده در مقام انتقام برآید و باز بر او ظلم شود البته خدا او را یاری می‌کند (در این آیه ترغیب خلق است برگرفتن حق مظلوم از ظالم)، همانا خدا را عفو و آمرزش بسیار است.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی: آیه 41 سوره حج

سوره حج آیه 41(مشاهده آیه)

الَّذِینَ إِنْ مَکَّنَّاهُمْ فِی الْأَرْضِ أَقَامُوا الصَّلَاةَ وَآتَوُا الزَّکَاةَ وَأَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَنَهَوْا عَنِ الْمُنْکَرِ ۗ وَلِلَّهِ عَاقِبَةُ الْأُمُورِ

(آنان که خدا را یاری می‌کنند) آنهایی هستند که اگر در روی زمین به آنان اقتدار و تمکین دهیم نماز به پا می‌دارند و زکات می‌دهند و امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و (از هیچ کس جز خدا نمی‌ترسند چون می‌دانند که) عاقبت کارها به دست خداست.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 39 سوره حج

سوره حج آیه 39(مشاهده آیه)

أُذِنَ لِلَّذِینَ یُقَاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا ۚ وَإِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ نَصْرِهِمْ لَقَدِیرٌ

به مسلمانان که مورد قتل (و غارت) قرار گرفته‌اند رخصت (جنگ با دشمنان) داده شد، زیرا آنها از دشمن سخت ستم کشیدند و همانا خدا بر یاری آنها قادر است.

ابو بصیر از امام صادق علیه السلام در تفسیر این آیه حکایت می کند که فرمود : « مقصود از این آیه قائم علیه السلام و یارانش هستند (بحارالانوار، ج51، ص 58 حدیث 53)

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 45 سوره نحل

سوره نحل آیه 45(مشاهده آیه)

أَفَأَمِنَ الَّذِینَ مَکَرُوا السَّیِّئَاتِ أَنْ یَخْسِفَ اللَّهُ بِهِمُ الْأَرْضَ أَوْ یَأْتِیَهُمُ الْعَذَابُ مِنْ حَیْثُ لَا یَشْعُرُونَ

آنان که بر کردار زشت خود مکرها می‌اندیشند آیا از این بلا ایمنند که خدا ناگاه همه را به زمین فرو برد یا از جایی که پی نبرند عذابی به آنان رسد؟

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی: آیات 33و 34 سوره نحل

سوره نحل آیه 33و34(مشاهده آیه)

هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا أَنْ تَأْتِیَهُمُ الْمَلَائِکَةُ أَوْ یَأْتِیَ أَمْرُ رَبِّکَ ۚ کَذَٰلِکَ فَعَلَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ ۚ وَمَا ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَلَٰکِنْ کَانُوا أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ*فَأَصَابَهُمْ سَیِّئَاتُ مَا عَمِلُوا وَحَاقَ بِهِمْ مَا کَانُوا بِهِ یَسْتَهْزِئُونَ

این کافران منکر جز آنکه فرشتگان (غضب خدا) بر سر آنها بیایند (و ترسان و لرزان شوند) یا (به هلاک آنان) حکم خدا در رسد دیگر چه انتظار می‌برند؟ منکران پیشین هم مانند اینان عمل کردند (که همه هلاک شدند) و خدا اصلا به آنها ستم نکرد بلکه آنها خود به نفس خویش ستم می‌کردند.*تا آنکه به کیفر اعمال زشت خود رسیدند و آن عذابی که به آن تمسخر می‌کردند آنها را احاطه کرد.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 1 سوره نحل

سوره نحل آیه 1(مشاهده آیه)

أَتَىٰ أَمْرُ اللَّهِ فَلَا تَسْتَعْجِلُوهُ ۚ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَىٰ عَمَّا یُشْرِکُونَ

فرمان خدا (به ظهور قیامت و یا به عذاب شمشیر بر مشرکان) به زودی فرا می‌رسد پس (هان ای کافران، شما به تمسخر و هزل) تقاضای تعجیل آن مکنید، خدای یکتا متعالی و منزه از شرک مشرکان است.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 86 سوره هود

آیه 86 سوره هود(مشاهده آیه)

بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ۚ وَمَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ

(و بدانید که) آنچه خدا بر شما باقی گذارد برای شما بهتر است (از آن زیادتی که به خیانت و کم و گران فروشی به دست می‌آورید) اگر واقعا به خدا ایمان دارید. و من نگهبان شما (از عذاب خدا) نیستم.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 159 سوره نساء

آیه 159 سوره نساء(مشاهده آیه)

وَإِنْ مِنْ أَهْلِ الْکِتَابِ إِلَّا لَیُؤْمِنَنَّ بِهِ قَبْلَ مَوْتِهِ ۖ وَیَوْمَ الْقِیَامَةِ یَکُونُ عَلَیْهِمْ شَهِیدًا

و هیچ کس از اهل کتاب نیست جز آنکه پیش از مرگ به وی (عیسی) ایمان خواهد آورد و در روز قیامت او بر آنان گواه خواهد بود؛

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 77 سوره نساء

آیه 77 سوره نساء(مشاهده آیه)

أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ قِیلَ لَهُمْ کُفُّوا أَیْدِیَکُمْ وَأَقِیمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّکَاةَ فَلَمَّا کُتِبَ عَلَیْهِمُ الْقِتَالُ إِذَا فَرِیقٌ مِنْهُمْ یَخْشَوْنَ النَّاسَ کَخَشْیَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْیَةً ۚ وَقَالُوا رَبَّنَا لِمَ کَتَبْتَ عَلَیْنَا الْقِتَالَ لَوْلَا أَخَّرْتَنَا إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِیبٍ ۗ قُلْ مَتَاعُ الدُّنْیَا قَلِیلٌ وَالْآخِرَةُ خَیْرٌ لِمَنِ اتَّقَىٰ وَلَا تُظْلَمُونَ فَتِیلًا

آیا نمی‌نگری به حال مردمی که (گفتند: به ما اجازه جنگ ده و) به آنها گفته شد: اکنون از جنگ خودداری کرده، به نماز و زکات قیام کنید؛ پس آن‌گاه که بر آنها حکم جهاد آمد در آن هنگام گروهی از آنان به همان اندازه که باید از خدا ترسند یا بیش از آن، از مردم ترسیدند و گفتند: ای خدا، چرا بر ما حکم جنگ را فرض کردی؟ چرا عمر ما را تا اجل نزدیک طبیعی به تأخیر نیفکندی؟ بگو: زندگانی دنیا متاعی اندک است و جهان آخرت برای هر کس که خداترس باشد بهتر از دنیاست، و (در آنجا) کمترین ستمی به شما نخواهد شد.

-----------------------------------------------------

 آیات مهدوی : آیه 69 سوره نساء

آیه 69 سوره نساء(مشاهده آیه)

وَمَنْ یُطِعِ اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَأُولَٰئِکَ مَعَ الَّذِینَ أَنْعَمَ اللَّهُ عَلَیْهِمْ مِنَ النَّبِیِّینَ وَالصِّدِّیقِینَ وَالشُّهَدَاءِ وَالصَّالِحِینَ ۚ وَحَسُنَ أُولَٰئِکَ رَفِیقًا

و آنان که اطاعت خدا و رسول کنند البته با کسانی که خدا به آن‌ها لطف فرموده یعنی با پیغمبران و صدّیقان و شهیدان و نیکوکاران محشور خواهند شد، و اینان نیکو رفیقانی هستند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 59 سوره نساء

آیه 59 سوره نساء(مشاهده آیه)

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَى اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا

ای اهل ایمان، فرمان خدا و رسول و فرمانداران (از طرف خدا و رسول) که از خود شما هستند اطاعت کنید، پس اگر در چیزی کار به نزاع کشد آن را به حکم خدا و رسول بازگردانید اگر به خدا و روز قیامت ایمان دارید. این کار برای شما بهتر و خوش‌عاقبت‌تر خواهد بود.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 16 سوره طارق

آیه 16 سوره طارق(مشاهده آیه)

وَأَکِیدُ کَیْدًا

و من هم در مقابل مکرشان مکر خواهم کرد.

ای محمد،« امهلهم رویداً؛ آنان را اندکی مهلت ده» اگر قائم علیه السلام ظهور کند از ستمگران و طاغوت های قریش و بنی امیه و دیگر مردم انتقام می گیرد. بحارالانوار، ج51، ص 49 حدیث 19

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 54 سوره مائده

آیه  54 سوره مائده(مشاهده آیه)

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا مَنْ یَرْتَدَّ مِنْکُمْ عَنْ دِینِهِ فَسَوْفَ یَأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یُحِبُّهُمْ وَیُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْکَافِرِینَ یُجَاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَلَا یَخَافُونَ لَوْمَةَ لَائِمٍ ۚ ذَٰلِکَ فَضْلُ اللَّهِ یُؤْتِیهِ مَنْ یَشَاءُ ۚ وَاللَّهُ وَاسِعٌ عَلِیمٌ

ای گروهی که ایمان آورده‌اید، هر که از شما از دین خود مُرتَد شود به زودی خدا قومی را که بسیار دوست دارد و آنها نیز خدا را دوست دارند و نسبت به مؤمنان سرافکنده و فروتن و به کافران سرافراز و مقتدرند (به نصرت اسلام) برانگیزد که در راه خدا جهاد کنند و (در راه دین) از نکوهش و ملامت احدی باک ندارند. این است فضل خدا، به هر که خواهد عطا کند و خدا را رحمت وسیع بی‌منتهاست و (به احوال همه) دانا است.

-----------------------------------------------------

 آیات مهدوی : آیه 3 سوره مائده

آیه 3 سوره مائده(مشاهده آیه)

حُرِّمَتْ عَلَیْکُمُ الْمَیْتَةُ وَالدَّمُ وَلَحْمُ الْخِنْزِیرِ وَمَا أُهِلَّ لِغَیْرِ اللَّهِ بِهِ وَالْمُنْخَنِقَةُ وَالْمَوْقُوذَةُ وَالْمُتَرَدِّیَةُ وَالنَّطِیحَةُ وَمَا أَکَلَ السَّبُعُ إِلَّا مَا ذَکَّیْتُمْ وَمَا ذُبِحَ عَلَى النُّصُبِ وَأَنْ تَسْتَقْسِمُوا بِالْأَزْلَامِ ۚ ذَٰلِکُمْ فِسْقٌ ۗ الْیَوْمَ یَئِسَ الَّذِینَ کَفَرُوا مِنْ دِینِکُمْ فَلَا تَخْشَوْهُمْ وَاخْشَوْنِ ۚ الْیَوْمَ أَکْمَلْتُ لَکُمْ دِینَکُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَیْکُمْ نِعْمَتِی وَرَضِیتُ لَکُمُ الْإِسْلَامَ دِینًا ۚ فَمَنِ اضْطُرَّ فِی مَخْمَصَةٍ غَیْرَ مُتَجَانِفٍ لِإِثْمٍ ۙ فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِیمٌ

برای شما مؤمنان گوشت مردار و خون و گوشت خوک و آن ذبیحه‌ای که به نام غیر خدا کشتند و همچنین هر حیوانی که به خفه کردن یا به چوب زدن یا از بلندی افکندن یا به شاخ زدن به هم بمیرند و نیم‌خورده درندگان جز آن را که قبلاً تذکیه کرده باشید حرام است و نیز آن را که برای بتان می‌کشند و آن را که به تیرها قسمت می‌کنید، که این کار فسق است-امروز کافران از این که به دین شما دستبرد زنند و اختلالی رسانند طمع بریدند، پس شما از آنها بیمناک نگشته و از من بترسید. امروز (به عقیده امامیه و برخی اهل سنّت روز غدیر خم و خلافت علی (ع) است) دین شما را به حد کمال رسانیدم و بر شما نعمتم را تمام کردم و بهترین آیین را که اسلام است برایتان برگزیدم-پس هر گاه کسی در ایام قحطی و سختی از روی اضطرار نه به قصد گناه از آنچه حرام شده مرتکب شود، خدا بخشنده و مهربان است.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 30 سوره ملک

آیه 30 سوره ملک(مشاهده آیه)

قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْرًا فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِمَاءٍ مَعِینٍ

بگو: چه تصوّر می‌کنید؟ اگر آب (که مایه زندگانی) شما (است) همه به زمین فرو رود (جز خدا) کیست که باز آب روان و گوارا برای شما پدید آرد؟

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 15 سوره قلم

آیه 15 سوره قلم(مشاهده آیه)

إِذَا تُتْلَىٰ عَلَیْهِ آیَاتُنَا قَالَ أَسَاطِیرُ الْأَوَّلِینَ

در صورتی که چون آیات ما را بر او تلاوت کنند گوید: این سخنان افسانه پیشینیان است.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 20 سوره یونس

سوره یونس آیه 20(مشاهده آیه)

وَیَقُولُونَ لَوْلَا أُنْزِلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ ۖ فَقُلْ إِنَّمَا الْغَیْبُ لِلَّهِ فَانْتَظِرُوا إِنِّی مَعَکُمْ مِنَ الْمُنْتَظِرِینَ

و گویند: چرا بر او آیت و معجزی از جانب خدایش نیامد (که قهرا مردم مطیع شوند)؟ پاسخ ده که دانای غیب خداست و بس، اینک شما منتظر (عذاب خدا) باشید من هم با شما منتظر (نصرت او) می‌باشم.

-----------------------------------------------------

 آیات مهدوی : آیات 75 و76 سوره مریم

آیه 75 سوره مریم(مشاهده آیه)

قُلْ مَنْ کَانَ فِی الضَّلَالَةِ فَلْیَمْدُدْ لَهُ الرَّحْمَٰنُ مَدًّا ۚ حَتَّىٰ إِذَا رَأَوْا مَا یُوعَدُونَ إِمَّا الْعَذَابَ وَإِمَّا السَّاعَةَ فَسَیَعْلَمُونَ مَنْ هُوَ شَرٌّ مَکَانًا وَأَضْعَفُ جُنْدًا

بگو که هر کس که به راه کفر و ضلالت رفت خدای مهربان به او مهلت می‌دهد تا آن ساعت که وعده عذاب را به چشم خود ببینند که یا عذاب (قتل و اسیری) چشد یا ساعت قیامت وی را فرا رسد، پس کافران به زودی خواهند دانست که (از مؤمن و کافر) کدام یک روزگارش بدتر و سپاهش ضعیف‌تر است!

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 8 سوره مدثر

آیه 8 سوره مدثر(مشاهده آیه)

فَإِذَا نُقِرَ فِی النَّاقُورِ

تا آن‌گاه که (هنگامه قیامت برپا شود و) در صور (اسرافیل) بدمند.

 از امام صادق علیه السلام درباره این آیه سوال شد. امام علیه السلام در پاسخ فرمود: « در میان ما امام علیه السلام غایبی وجود دارد. پس هنگامی که خداوند ظهورش را اراده کند، نکته ای بر قلبش وارد می کند آن گاه امام زمان علیه السلام ظهور می کند و به امر خدا قیام می نماید. »(بحار الانوار 51 / 57 حدیث 49)

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 20 سوره لقمان

آیه 20 سوره لقمان(مشاهده آیه)

أَلَمْ تَرَوْا أَنَّ اللَّهَ سَخَّرَ لَکُمْ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ وَأَسْبَغَ عَلَیْکُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَبَاطِنَةً ۗ وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یُجَادِلُ فِی اللَّهِ بِغَیْرِ عِلْمٍ وَلَا هُدًى وَلَا کِتَابٍ مُنِیرٍ

آیا شما مردم به حسّ مشاهده نمی‌کنید که خدا انواع موجوداتی که در آسمانها و زمین است برای شما مسخّر کرده و نعمت‌های ظاهر و باطن خود را برای شما فراوان فرموده؟ و (با وجود این) برخی از مردم از روی جهل و گمراهی و بی‌خبری از کتاب روشن (حق) در (دین) خدای متعال مجادله می‌کنند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 51 سوره سبا

آیه 51 سوره سبا(مشاهده آیه)

وَلَوْ تَرَىٰ إِذْ فَزِعُوا فَلَا فَوْتَ وَأُخِذُوا مِنْ مَکَانٍ قَرِیبٍ

و اگر تو سختی حال مجرمان را مشاهده کنی هنگامی که ترسان و هراسانند، در آن حال هیچ (از عذاب و قهر الهی) فوت نشوند و از مکان نزدیکی دستگیر شوند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 1 سوره غاشیه

آیه 1 سوره غاشیه(مشاهده آیه)

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ هَلْ أَتَاکَ حَدِیثُ الْغَاشِیَةِ

(ای رسول ما) آیا خبر هولناک قیامت و بلیّه عالم گیر محشر بر تو حکایت شده است؟

آیات مهدوی : آیه 19 سوره حدید

آیه 19 سوره حدید(مشاهده آیه)

وَالَّذِینَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُولَٰئِکَ هُمُ الصِّدِّیقُونَ ۖ وَالشُّهَدَاءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ ۖ وَالَّذِینَ کَفَرُوا وَکَذَّبُوا بِآیَاتِنَا أُولَٰئِکَ أَصْحَابُ الْجَحِیمِ

و آنان که به خدا و رسولانش ایمان آوردند به حقیقت راستگویان عالمند و برایشان نزد خدا اجر شهیدان است، پاداش اعمال و نور ایمانشان را (در بهشت) می‌یابند. و آنان که کافر شده و آیات ما را تکذیب کردند آنها اهل آتش دوزخند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 17 سوره حدید

آیه 17 سوره حدید(مشاهده آیه)

اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ یُحْیِی الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ قَدْ بَیَّنَّا لَکُمُ الْآیَاتِ لَعَلَّکُمْ تَعْقِلُونَ

بدانید که خداست که زمین را پس از مرگ (خزان) زنده می‌گرداند. ما آیات و ادلّه (قدرت خود) را برای شما بیان کردیم تا مگر فکر و عقل به کار بندید.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 16 سوره حدید

آیه 16 سوره حدید(مشاهده آیه)

أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَنْ تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِنْ قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ ۖ وَکَثِیرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ

آیا نوبت آن نرسید که گرویدگان (ظاهری از باطن به خدا بگروند و) دلهاشان به یاد خدا خاشع گردد و به آنچه از حق نازل شد بذل توجه کنند و مانند کسانی که پیش از این برایشان کتاب آسمانی آمد (یعنی یهود و نصاری) نباشند که دوره طولانی (زمان فترت) بر آنها گذشت و دلهاشان زنگ قساوت گرفت و بسیاری فاسق و نابکار شدند؟

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیات 15 و 16 سوره تکویر

آیات 15و 16 سوره تکویر(مشاهده آیه)

الْجَوَارِ الْکُنَّسِ *فَلَا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ

چنین نیست (که منکران قرآن پندارند) قسم یاد می‌کنم به ستارگان باز گردنده.*که به گردش آیند و در مکان خود رخ پنهان کنند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 46 سوره ابراهیم

آیه 46 سوره ابراهیم(مشاهده آیه)

وَقَدْ مَکَرُوا مَکْرَهُمْ وَعِنْدَ اللَّهِ مَکْرُهُمْ وَإِنْ کَانَ مَکْرُهُمْ لِتَزُولَ مِنْهُ الْجِبَالُ

و آن ستمکاران بزرگترین مکر و مهمترین سیاست خویش را به کار بردند ولی مکر آنها پیش (قدرت و تقدیر) خدا (هیچ) است هر چند مکر (و سیاست) آنها به پایه‌ای باشد که کوهها بدان از جای کنده شوند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 45 سوره ابراهیم

آیه 45 سوره ابراهیم(مشاهده آیه)

وَسَکَنْتُمْ فِی مَسَاکِنِ الَّذِینَ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ وَتَبَیَّنَ لَکُمْ کَیْفَ فَعَلْنَا بِهِمْ وَضَرَبْنَا لَکُمُ الْأَمْثَالَ

و شما (ستمکاران بودید که) در منازل ستمگران پیش از خود مسکن گزیدید و مشاهده کردید که عاقبت ما چه بر سر آنها آوردیم و بر شما سرگذشت آنها را مثل آوردیم (تا مگر عبرت گیرید و از کار زشت و ستمگری دست کشید، ولی هرگز پند نگرفته و بیدار نشدید).

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 44 سوره ابراهیم

آیه 44 سوره ابراهیم(مشاهده آیه)

وَأَنْذِرِ النَّاسَ یَوْمَ یَأْتِیهِمُ الْعَذَابُ فَیَقُولُ الَّذِینَ ظَلَمُوا رَبَّنَا أَخِّرْنَا إِلَىٰ أَجَلٍ قَرِیبٍ نُجِبْ دَعْوَتَکَ وَنَتَّبِعِ الرُّسُلَ ۗ أَوَلَمْ تَکُونُوا أَقْسَمْتُمْ مِنْ قَبْلُ مَا لَکُمْ مِنْ زَوَالٍ

و (ای رسول ما) مردم را از روزی که هنگام عذاب (و کیفر اعمالشان) فرا می‌رسد بترسان (و آگاهشان ساز) که ستمکاران خلق (چون سختی عذاب را بنگرند از حسرت و پشیمانی) خواهند گفت: پروردگارا (عذاب) ما را اندک مدتی به تأخیر افکن تا دعوت تو را اجابت کنیم و پیرو رسولان (تو) شویم (و از هر کار بد بازگردیم. به آنها پاسخ آید که) آیا شما بارها پیش از این سوگند یاد نمی‌کردید که ما را ابدا زوال و هلاکی نخواهد بود؟

آیات مهدوی : آیه 5 سوره ابراهیم

آیه5 سوره ابراهیم(مشاهده آیه)

وَلَقَدْ أَرْسَلْنَا مُوسَىٰ بِآیَاتِنَا أَنْ أَخْرِجْ قَوْمَکَ مِنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ وَذَکِّرْهُمْ بِأَیَّامِ اللَّهِ ۚ إِنَّ فِی ذَٰلِکَ لَآیَاتٍ لِکُلِّ صَبَّارٍ شَکُورٍ

و ما موسی عمران را با آیات خود (با تورات و معجزات، بر فرعونیان) فرستادیم که قومت را از ظلمات (جهل و گمراهی) بیرون آور و به عالم نور رسان و روزهای خدا را به یاد آنها آور، که در این یادآوری بر هر شخصی که صبور و شکرگزار است دلایل روشنی نهفته است (ایّام اللّه را برخی به ایام عهد الست و روزگار عالم ذر، و برخی به ایام ظهور پیغمبران و برخی حوادث عظیم لطف بر مؤمنان و قهر بر کافران تفسیر کرده‌اند).

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی: آیه 41 سوره الرحمن

 

آیه 41 سوره الرحمن مشاهده آیه

یُعْرَفُ الْمُجْرِمُونَ بِسِیمَاهُمْ فَیُؤْخَذُ بِالنَّوَاصِی وَالْأَقْدَامِ

(آن روز) بدکاران به سیمایشان شناخته شوند، پس موی پیشانی آنها را با پاهایشان بگیرند (و در آتش دوزخ افکنند).

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی : آیه 159 سوره اعراف

 

آیه 159 سوره اعراف مشاهده آیه

فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ ۖ وَلَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ ۖ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَاسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَشَاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ ۖ فَإِذَا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ ۚ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِینَ

به مرحمت خدا بود که با خلق مهربان گشتی و اگر تندخو و سخت‌دل بودی مردم از گِرد تو متفرق می‌شدند، پس از (بدیِ) آنان درگذر و برای آنها طلب آمرزش کن و (برای دلجویی آنها) در کارِ (جنگ) با آنها مشورت نما، لیکن آنچه تصمیم گرفتی با توکل به خدا انجام ده، که خدا آنان را که بر او اعتماد کنند دوست دارد.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی: آیه 57 سوره اعراف

 

آیه 53 سوره اعراف مشاهده آیه

هَلْ یَنْظُرُونَ إِلَّا تَأْوِیلَهُ ۚ یَوْمَ یَأْتِی تَأْوِیلُهُ یَقُولُ الَّذِینَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنَا مِنْ شُفَعَاءَ فَیَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَیْرَ الَّذِی کُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا کَانُوا یَفْتَرُونَ

آیا جز این انتظار دارند که تأویل آن (آیات و مآل اعمال آنها هنگام مرگ یا ظهور قیامت) به آنان برسد؟ آن روز که تأویل آن فرا رسد کسانی که آن را پیش از این فراموش کرده بودند خواهند گفت: همانا رسولان پروردگارمان حق را برای ما آوردند (کاش مخالفت نمی‌کردیم) آیا کسی به شفاعت ما بر خواهد خاست یا بار دیگر به دنیا باز می‌گردیم تا غیر از این اعمال زشت به اعمال صالحی بپردازیم؟ راستی که آن کافران خود را در زیان سخت افکنده‌اند و آنچه به دروغ می‌بافتند همه نابود شده و از دستشان رفته است.

-----------------------------------------------------

 

آیات مهدوی: آیه 37 سوره انعام

 

آیه 37 سوره انعام مشاهده آیه

وَقَالُوا لَوْلَا نُزِّلَ عَلَیْهِ آیَةٌ مِنْ رَبِّهِ ۚ قُلْ إِنَّ اللَّهَ قَادِرٌ عَلَىٰ أَنْ یُنَزِّلَ آیَةً وَلَٰکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لَا یَعْلَمُونَ

و کافران گفتند: چرا بر او معجزه‌ای از خدا فرو نیامد؟ بگو: خدا بر اینکه آیتی فرستد قادر است، و لیکن بیشتر آنان نمی‌دانند.

-----------------------------------------------------

 آیات مهدوی: آیه 83 سوره آل عمران

 

آیه 83 سوره آل عمران مشاهده آیه

أَفَغَیْرَ دِینِ اللَّهِ یَبْغُونَ وَلَهُ أَسْلَمَ مَنْ فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ طَوْعًا وَکَرْهًا وَإِلَیْهِ یُرْجَعُونَ

آیا کافران، دینی غیر دین خدا را می‌طلبند؟ و حال آنکه هر که در آسمانها و زمین است خواه ناخواه مطیع امر خداست و همه به سوی او رجوع خواهند کرد.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی:‌ آیه 155 سوره بقره

 

آیه 155 سوره بقره مشاهده آیه

وَلِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ ۚ أَیْنَ مَا تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

هر کسی را راهی است به سوی حق که بدان راه یابد (یا قبله‌ای است که به آن روی آورد) پس بشتابید به خیرات که هر کجا باشید همه شما را خداوند (به عرصه محشر) خواهد آورد و محققا خدا بر همه چیز تواناست.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی:‌ آیه 148 سوره بقره

 

آیه 148 سوره بقره مشاهده آیه

وَلِکُلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّیهَا ۖ فَاسْتَبِقُوا الْخَیْرَاتِ ۚ أَیْنَ مَا تَکُونُوا یَأْتِ بِکُمُ اللَّهُ جَمِیعًا ۚ إِنَّ اللَّهَ عَلَىٰ کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ

هر کسی را راهی است به سوی حق که بدان راه یابد (یا قبله‌ای است که به آن روی آورد) پس بشتابید به خیرات که هر کجا باشید همه شما را خداوند (به عرصه محشر) خواهد آورد و محققا خدا بر همه چیز تواناست.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی:‌ آیه 133 سوره بقره

آیه 133سوره بقره مشاهده آیه

أَمْ کُنْتُمْ شُهَدَاءَ إِذْ حَضَرَ یَعْقُوبَ الْمَوْتُ إِذْ قَالَ لِبَنِیهِ مَا تَعْبُدُونَ مِنْ بَعْدِی قَالُوا نَعْبُدُ إِلَٰهَکَ وَإِلَٰهَ آبَائِکَ إِبْرَاهِیمَ وَإِسْمَاعِیلَ وَإِسْحَاقَ إِلَٰهًا وَاحِدًا وَنَحْنُ لَهُ مُسْلِمُونَ

شما کی و کجا حاضر بودید هنگامی که مرگ یعقوب در رسید و به فرزندان خود گفت که شما پس از مرگ من که را می‌پرستید؟ گفتند: خدای تو را و خدای پدران تو ابراهیم و اسماعیل و اسحاق را که معبود یگانه است و ما مطیع فرمان اوییم.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی:‌ آیه ۳ سوره بقره

آیه 3 سوره بقره مشاهده آیه

الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ

آن کسانی که به جهان غیب ایمان آرند و نماز به پا دارند و از هر چه روزیشان کردیم به فقیران انفاق کنند.

-----------------------------------------------------

آیات مهدویت در قرآن از منظر احادیث تفسیری

پیشوایان دین آیات بسیاری از قرآن را به موضوع مهدودیت تفسیر کرده اند. چیزی نزدیک به 140 آیه. از این روایات برخی به اصحاب ایشان اشاره می کند. برخی هم به شرح علائم ظهور می پردازد. روایات دیگری هم هست که ازاقوام و پیامبران گذشته سخن می گوید و یاران و شرایط قائم را به وضعیت آنها تشبیه می کند. بهترین فرصت است که در این چند سطر خیلی سریع و پراکنده چندتایی از گل های این فصل را مرور کنیم.

متقین و رمز رستگاری

آیات ۲ و ۳ سوره بقره(مشاهده آیه)

ذَٰلِکَ الْکِتَابُ لَا رَیْبَ ۛ فِیهِ ۛ هُدًى لِلْمُتَّقِینَ*الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاةَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ این کتاب که هیچ شک در آن نیست، راهنمای پرهیزگاران است*آن کسانی که به جهان غیب ایمان آرند و نماز به پا دارند و از هر چه روزیشان کردیم به فقیران انفاق کنند.

امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه 2 و 3 سوره بقره (ذلک الکتاب لاریب فیه هدی للمتقین الذین یؤمنون بالغیب) فرموده اند: متقین، شیعیان علی بن ابی طالب هستند و غیب، حجت غایب است. بر اساس این روایت در ارتباطی عمیق تر با مهدی موعود (عجل الله تعالی فرجه) می توان از این آیه چنین برداشت کرد که کسانی راه رستگاری را در قرآن می یابند که به امام غایب اعتقاد دارند.

-----------------------------------------------------

امام، تاویل کننده آیات

آیه 86 سوره هود(مشاهده آیه)

بَقِیَّتُ اللَّهِ خَیْرٌ لَکُمْ إِنْ کُنْتُمْ مُؤْمِنِینَ ۚ وَمَا أَنَا عَلَیْکُمْ بِحَفِیظٍ

(و بدانید که) آنچه خدا بر شما باقی گذارد برای شما بهتر است (از آن زیادتی که به خیانت و کم و گران فروشی به دست می‌آورید) اگر واقعا به خدا ایمان دارید. و من نگهبان شما (از عذاب خدا) نیستم.

امام باقر علیه السلام فرموده اند: هنگامی که مهدی ظهور کند … اولین سخنی که بر زبانشان جاری می شود همین آیه است. گویا خداوند مهدی (عجل الله تعالی فرجه) را ذخیر ه کرده است برای روزگاری که انسان با کارنامه سیاهش از اصلاح امور خود وامانده و از سوی دیگر راه های رستگاری خودش را با از بین بردن پیشوایان حقیقی به روی خود بسته است و شاید سرّ این که خداوند گفته است: آنچه خدواند برایتان نگه داشته است بهتر است همین باشد که انسان تا از خود ناامید نشده و به صرورت وحی و امام معصوم پی نبرده است اقبالی به آن نشان نمی دهد. امام همین که از غیبت به درآمد برای تحقق جامعه آرمانی مهدوی و محو کامل فتنه های عالم تا پای جان می ایستد.

-----------------------------------------------------

مژده به مستعضعفان

آیه 5 سوره قصص(مشاهده آیه)

وَنُرِیدُ أَنْ نَمُنَّ عَلَى الَّذِینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الْأَرْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أَئِمَّةً وَنَجْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ

و ما اراده داشتیم که بر آن طایفه ضعیف و ذلیل کرده شده در آن سرزمین منّت گذارده و آنها را پیشوایان (خلق) قرار دهیم و وارث (ملک و جاه فرعونیان) گردانیم.

امام باقر و امام صادق علیهم السلام این آیه را مخصوص صاحب الامری دانسته اند که در آخرالزمان ظاهر می شود. بلی با ظهور امام، جهان به مستضعفان سپرده می شود. اما این انتقال قدرت بدون هزینه و دردسر نخواهد بود. یاران مهدی (عجل الله تعالی فرجه) به سختی آزمایش می شوند.

-----------------------------------------------------

آزمایش مؤمنان

آیه 155 سوره بقره(مشاهده آیه)

وَلَنَبْلُوَنَّکُمْ بِشَیْءٍ مِنَ الْخَوْفِ وَالْجُوعِ وَنَقْصٍ مِنَ الْأَمْوَالِ وَالْأَنْفُسِ وَالثَّمَرَاتِ ۗ وَبَشِّرِ الصَّابِرِینَ

 و البته شما را به پاره‌ای از سختی‌ها چون ترس و گرسنگی و نقصان اموال و نفوس و آفات زراعت بیازماییم، و صابران را بشارت و مژده بده.

امام صادق آیه 155 بقره را بر وضعیت دوران قبل از ظهور تطبیق داده اند و فرموده اند پیش از آمدن قائم علیه السلام علامت هایی برای امتحان مؤمنان خواهد بود؛ بیماری های گوناگون، بالا رفتن نرخ ها، گرسنگی، کاهش در اموال، قحطی، مرگ و میر فراوان و کمبود محصولات کشاورزی، بشارت باد به آنان که در آن موقع در عقیده به ما ثابت می مانند. این آیه می فرماید: ما شما را به چیزهایی از قبیل ترس و گرسنگی و کاستی در اموال و جان ها و محصولات می آزماییم، و مژده بده به آنها که شکیبا و ثابت قدم هستند.

-----------------------------------------------------

روز تحقق قیام

آیات 36-38 سوره حجر(مشاهده آیه)

إِلَىٰ یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ *قَالَ فَإِنَّکَ مِنَ الْمُنْظَرِینَ* قَالَ رَبِّ فَأَنْظِرْنِی إِلَىٰ یَوْمِ یُبْعَثُونَ

| تا به وقت معین و روز معلوم (شاید مرا تا قیامت یا نفخه صور اول یا ظهور دولت ولی عصر یا ظهور حکومت عقل انسان بر نفس و هوای او باشد). * خدا فرمود: آری تو را مهلت خواهد بود. * شیطان از خدا درخواست کرد که پروردگارا، پس مرا تا روز قیامت که خلق مبعوث می‌شوند مهلت و طول عمر عطا فرما.

علاوه بر این ها در قرآن به روزهای مشخصی اشاره شده است که امامان معصوم آن ها را با روز ظهور منطبق دانسته اند.

-----------------------------------------------------

شخصیت مهدی (عجل الله تعالی فرجه) و القاب قرآنی

آیات 36-38 سوره حجر(مشاهده آیه)

وَالنَّهَارِ إِذَا جَلَّاهَا *

سوگند به روز چون [زمین را] روشن گرداند

امام باقر علیه السلام در تفسیر آیات سوره شمس نهار را از القاب امام مهدی (عجل الله تعالی فرجه) برشمرده اند. در این روایت که از والشمس و ضحیها به پیامبر اکرم و از عبارت والقمر اذا تلیها به امیرالمؤمنین تفسیر شده است. درباره والنهار اذا جلیها آمده است: این قائم آل محمد علیه السلام است که هرگاه برخیزد، بر دولت باطل غلبه می کند…

-----------------------------------------------------

آیات مهدویت، آیه 105 سوره انبیاء

سوره انبیاء آیه 105(مشاهده آیه)

وَلَقَدْ کَتَبْنَا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُهَا عِبَادِیَ الصَّالِحُونَ

و ما بعد از تورات در زبور (داود) نوشتیم که البته بندگان نیکوکار من ملک زمین را وارث و متصرف خواهند شد.

-----------------------------------------------------

آیات مهدوی: آیه 98 سوره کهف

سوره کهف آیه98(مشاهده آیه)

قَالَ هَٰذَا رَحْمَةٌ مِنْ رَبِّی ۖ فَإِذَا جَاءَ وَعْدُ رَبِّی جَعَلَهُ دَکَّاءَ ۖ وَکَانَ وَعْدُ رَبِّی حَقًّا

ذو القرنین گفت که این (قدرت و تمکن بر بستن سد) لطف و رحمتی از خدای من است و آن‌گاه که وعده خدای من فرا رسد (که روز قیامت یا روز ظهور حضرت ولی اللّه اعظم است) آن سد را متلاشی و هموار با زمین گرداند و البته وعده خدای من محقق و راست است.

-----------------------------------------------------

 

وجود مبارک امام صادق(ع) به زراره فرمود:

وظیفة شیعیان ما در عصر غیبت این است که این دعا را بخواننداللّهمّ عرّفنی نفسک فإنّک إن لم تعرّفنی نفسک لم أعرف نبیک اللّهمّ عرّفنی رسولک فانّک إن لم تعرّفنی رسولک لم أعرف حجتّک. اللّهمّ عرّفنی حجّتک فإنّک ان لم تعرّفنی حجّتک ضللت عن دینى.

این دعا «برهان لِمْ» را به ما یاد می‌دهد. این دعا می‌گوید: غدیر حق است و سقیفه باطل. چرا؟ (چون) می‌گوید: خدایا، خودت را به من بشناس؛ اگر من موحد ناب نباشم، خداشناس نباشم، پیغمبر شناس هم نیستم؛ زیرا پیغمبر خلیفة الله است. وقتی من مستخلفٌ عنه [کسی که پیامبر جانشین او است] را نشناختم، خلیفه را نمی‌شناسم. خدایا توفیق بده من نبوت را، رسالت را، پیغمبر و پیغمبری را عمیقاً بشناسم؛ زیرا اگر من پیغمبر را نشناسم، گرفتار سقیفه می‌شوم. امام، خلیفه و والی مردم نیست، و از طرف مردم وکیل نیست. مردم سالاری محض نیست تا سقیفه، مسأله را حل کند. امام، جانشین پیغمبر است. اگر کسی مستخلفٌ عنه را نشناسد، گرفتار سقیفه می‌شود. خلیفه‌ شناس نیست. عرض می‌کنیم، خدایا پیغمبرت را به من بشناس برای اینکه من می‌خواهم بفهمم جانشین پیغمبر کیست؟ حجت من کسی است که جای پیغمبر بنشیند نه مردم به او رأی بدهند. این مسأله، برهان لِمْ است . این دعا نیست، این حکمت است. گفته‌اند آنرا بعداز نماز بخوان، توی نماز بخوان و در فرصت‌های مناسبی که داشتی بخوان. اگر می‌خواهی به غدیر برسی و از ویروس سقیفه برهی، این دعا را بخوان. گاهی، شما، دعای محض (می‌خوانید) اما گاهی در حکمت و کلام، برهان اقامه می‌کنید. این، برهان است.

امیدواریم این جریان نیمة شعبان، با جلال و شکوه علمی شما حوزویان و اساتید بنام دانشگاه‌ها، که مفاخر ما هستند، با وضع مناسبی اداره شود. آن کارهای صوری‌اش هم ان‌شاءالله سامان بپذیرد.

پی‌نوشت برگرفته از خطبه‌های نمازجمعة شهر قم، 18/6/84.نویسنده:آیت‌الله جوادی آملی ماهنامه موعود

-----------------------------------------------------

آیات مهدویت: آیه 5 سوره قصص

وَنُریدُ أنْ نَمُنّ عَلَی الّذینَ اسْتُضْعِفُوا فِی الارْضِ وَنَجْعَلَهُمْ أئمًّْة وَنَجْعَلَهُمُ الْوارِثینَ؛1

«و خواستیم بر کسانی که در آن سرزمین فرو دست شده بودند، منّت نهیم و آنان را پیشوایان [مردم‏] گردانیم و ایشان را وارث [زمین‏] کنیم».

این آیه طبق فرمایش امام علی(علیه السلام)، در نهج البلاغه و روایاتی چند از دیگر امامان(علیهم السلام)، ناظر به پیروزی مستضعفان بر مستکبران است و اینکه سرانجام، جهان از آنِ شایستگان خواهد شد.

-----------------------------------------------------

پیوند قرآن با امام عصر(علیه السلام) در بیانات آیت الله جوادی آملی

 ذات مقدس، وجود مبارک حضرت ولی‌عصر روحی‌فداه، در این ماه (شعبان) به دنیا آمده است. آنچه که منشأ نجات عالم است، وجود مبارک ولی‌عصر، ارواحنافداه، است که ما هم در کنار سفرة آن ذات مقدسیم. جریان وجود مبارک حضرت ولی‌عصر(ع) مانند قرآن، آنقدر برای پیغمبر(ص) محترم بوده که به هر بهانه‌ای و به هر وسیله‌ای نام مبارک حضرت حجت(ع) را می‌برد؛ مثل اینکه به هر وسیله‌ای جریان قرآن را مطرح می‌کرد.

وجود مبارک حضرت پیامبر اکرم(ص) به جابربن عبدالله انصاری می‌فرماید:

جابر، بعداز ارتحال من، سجاد فرزندی دارد به نام محمد[ع]، اسم او اسم من است و تو او را در کودکی می‌بینی. اگر او را دیدی، سلام مرا به او برسان و چند چیز به او بگو، یکی از این حرف‌ها این است [که] به او بگو، مهدی (عج) فرزند توست.

ببینید، حضرت، از هیچ فرصتی برای مطرح کردن این مطلب فروگذار نمی‌کردند. جابر در کوچه پس کوچه‌ها که راه می‌رفت، به او گفتند، این [امام] باقر(ع) است. فهمید [که ایشان] وجود مبارک امام باقر(ع) است. رفت دست ایشان را بوسید و ادب و احترام کرد. گفت من نابینایم و از اصحاب پیغمبرم. جدّت سلام رساند و اسمتان را به من گفت و گفت مهدی موعود آخرالزمان(عج) فرزند توست.

 

این اهمیت مهدویت است؛ این احیای این نام است. هرجا، جای حساسی باشد، سخن از قرآن است و از وجود مبارک حضرت ولی‌عصر(عج) است. حیف نیست این مهدی موجود موعود منتظر(ع) با چند جشن سادة بی‌محتوای کف زنی بگذرد. این قدر شأن ایشان پایین آمده. ما الان باید داعیة جهانی شدن را داشته باشیم. در صورتی‌که آن کسی که چهار تا کفش دارد، یا چهار تا پوشاک دارد یا چهارتا اتومبیل و آهن دارد، او حرف جهانی را به عنوان تجارت جهانی می‌زند. او که دارای بَصَل و فُوم و عدس و سیر است حرف جهانی را می‌زند، ما که دارای منّ و سلوی هستیم چرا حرف جهانی را نزنیم؟

ما دارای مهدی جهانی هستیم. ما مصلح جهانی داریم. ما عدل جهانی داریم. ما علم جهانی داریم. ما باید حامی جهانی شدن این تز و مکتب باشیم آیا این را با کف‌زدن باید پایین بیاوریم.

أمن العدل، امن الأدب، أمن الإحسان؛ أمن الإیثار، أمن العقل؟

[آیا این نوع کار برخاسته از عدل و یا ادب یا احسان یا ایثار و یا عقل می‌باشد؟]

آیا این مجالس باید تا این حد تنزل کنند؟ شما علما اگر در این مجالس نروید، مجالس را دیگری اداره می‌کند. نگویید برای ما کسر (شأن) است. این منبر رفتن فخر ماست. ما از آن روزی که به این ویروس، که منبر رفتن برای ماکسر است مبتلا شدیم، منبر را دیگری اداره می‌کند. این چنین نیست که مسجد و حسینیه بدون سخنرانی و برنامه باشد. شما نشد، دیگری؛ شما نشد، آقازادة‌یتان؛ آقازادةیتان نشد، شاگردتان؛ اگر او نشد، مداح اداره می‌کند. مبادا خدای ناکرده این صحنه را خالی بگذارید. جابر توی کوچه، نابینا، در سنّ پیری این رسالت رسمی اوست از طرف پیغمبر اکرم، علیه آلاف التحیة و الثناء؛ که به نوه‌ام به باقر بگو که مهدی فرزند توست. این نشان دهندة اهمیت مسأله است. خوب آنوقت بیاییم شأن این را با آن جشن‌های ساده پایین بیاوریم. ادبای ما سهمی دارند هنرمندان ما سهمی دارند، نویسندگان ما سهمی دارند. آیا ما که دارای ولایت، امامت و عصمتیم حرف جهانی نزنیم. حرف جهانی را باید با فکر جهان‌شمول ارائه کرد. برای این وجود مبارک، حضرت مهدی(ع) این چراغانی‌ها خوب است؛ این جشن‌ها بسیار خوب است، پخش شیرینی‌ها بسیار خوب است، اما خوب‌تر از همة اینها، معارف مهدویت است.

-----------------------------------------------------

  آیات مهدوی در دعاها و زیارت ها

در این فصل به گزاره هایی از دعاها و زیارت ها اشاره می شود که مضمون آیه ای از قرآن کریم است و آن آیه به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف تفسیر و تأویل شده است . البته آیه هایی که به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف تأویل شده است در قرآن فراوان است . در این جا تنها به آیه هایی که در عاها و زیارت ها آمده اشاره می شود .

1. در دعای افتتاح آمده است : « وَ اهدِنا بهِ لِما اختُلِفَ فیهِ مِنَ الحَقِّ بِاِذنِکَ اِنَّکَ تَهدی مَن تَشاءُ اِلی صِراطٍ مُستقیمٍ؛ خدایا ، ما را به وسیله حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف ، آن جا که در حق دچار اختلاف شده ایم به اذن خود هدایت کن که هر که را بخواهی به راه راست هدایت می کنی».

این عبارت اشاره به آیه 213 سوره ی بقره است : ( فَهَدَی اللهُ الَّذینَ آمَنوا لِما اختلفو فیهِ مِنَ الحَقِّ بِاِذنِهِ و اللهُ یَهدی مَن یَشاءُ اِلی صِراطٍ مستقیم) خدا ، آن هایی را که به حقیقتِ آن چه مورد اختلاف بود ایمان آورده بودند ، به فرمان خود هدایت نمود و خدا هر کس را بخواهد به راه راست هدایت می کند .

2. در زیارت آل یاسین ، به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف می گوییم : « السّلامُ عَلیکَ یا میثاقَ اللهِ الَّذی اَخَذهُ و وَکَّدَهُ ...؛ سلام بر تو ای عهد و پیمان خدا که پروردگار آن را از مردم گرفت و آن را محکم گردانید».

آیه ی 81 سوره ی آل عمران : ( وَ إِذ أَخَذَ اللهُ مِیثَاقَ النَّبِیِّینَ لَمَا آتَیتُکُم مِن کِتَابٍ وَ حِکمَةٍ ثُمَّ جَاءَکُم رَسُولٌ مُصَدِّقٌ لِمَا مَعَکُم لَتُؤمَنُنَّ بِهِ وَ لَتَنصُرُنَّهُ قَالَ أَأَقرَرتُم وَ أَخَذتُم عَلَی ذَلِکُم إِصرِی قَالُوا أَقرَرنَا قَالَ فَاشهَدُوا وَ أَنّا مَعَکُم مِن الشَّاهِدِینَ ؛ و هنگامی که خدا پیمان پیامبران را گفت که آن چه از کتاب و حکمت بر شما آوردم پس شما را پیامبرِ تصدیق کننده ی آن چه با شماست آمد ، البته به او ایمان آرید و البته یاری اش کنید ، گفت : آیا اقرار کردید و بر این پیمان گرفتید مرا ؟ گفتند : اقرار کردیم ، گفت : پس گواه باشید و من همراه شما از گواهان هستم. که بحث آن در نام ها و صفات امام علیه السلام گذشت.

3. در دعای عهد آمده است : « فَاَظهِر اللّهمَّ لَنا وَلیَّکَ و ابنَ بِنتِ نبیِّکَ المُسَمّی بِاسمِ رسولِکَ حتّی لا یَظفَرَ بِشَیءٍ مِنَ الباطِلِ اِلّا مَزَّقَةُ و یُحِقَّ الحَقَّ و یُحَقَّقَهُ ؛ ( ای خدا) ولیّ خود و زاده ی دخترِ پامبرت که هم نام حضرتش صلی الله علیه و آله و سلم می باشد از پرده غیبت بر ما ظاهر فرما تا آن که بر هر باطلی دست نیابد مگر آن که آن را در هم فرو ریزد و حق را ثابت و پایدار نماید ».

این فراز اشاره به چهار آیه قرآن دارد :

الف. ( لِیُحِقَّ الحَقَّ و یُبطِلَ الباطِلَ و لَو کَرِهَ المُجرِمون ) ؛ تا حق تثبیت شود و باطل از میان برود ، هر چند مجرمان کراهت داشته باشند .1

ب. ( ویُحِقُّ اللهُ الحَقَّ بِکَلِماتِهِ و لَو کَرِهَ المُجرِمون ) ؛ و حق را به کلمات و به وعده خویش تحقق می بخشد ، هر چند مجرمان اکراه داشته باشند.2

ج. ( و یُریدُ اللهُ اَن یُحِقَّ الحَقَّ بِکلِماتِهِ و یَقطَعَ دابِرَ الکافِرین) ؛ خدا می خواهد حق را با کلمات خود تقویت و ریشه کافران را قطع کند.3

د.( وَ یَمحُ اللهُ البَاطِلَ وَ یُحِقُّ الحَقَّ بِکَلِمَاتِهِ ) ؛ و خدا باطل را نابود کند و حق را به وسیله ی کلماتش تقویت کند.

در دعا و آیات ، سخن از احقاق حق را با اراده خدا و به وسیله کلمات خدا است . امام صادق علیه السلام در روایتی می فرماید: « نَحنُ الکَلِمات؛ کلمات ماییم».

درباره آیه ( وَ إِذ ابتَلَی إِبرَاهِیمَ رَبُّهُ بِکَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّی جَاعِلُکَ لِلنَّاسِ إِمَاماً ) ؛ و هنگامی که ابراهیم را پروردگارش بیازمود با کلمه هایی پس آن ها را به انجام رسانید ، گفت : همانا تو را پیشوایی بر مردم قرار دادم4 ، امام صادق علیه السلام فرموده است : « این کلمه ها همان کلمه هایی است که حضرت آدم علیه السلام از خدای تعالی فرا گرفت ( نام 5 تن آل عبا) و خدا به وسیله آن ها توبه اش را پذیرفت».

نیز درباره کلمه « اَتَمّهُنَّ » می فرماید: « یعنی نُه نام دیگر از اولاد حسین بن علی (علیهما السلام ) تا قائم آل محمد (صلی الله علیه و آله و سلم ) را به پنج تن ملحق نمود ؛ بنابراین کلمه هایی که حضرت ابراهیم (علیه السلام ) به وسیله آن آزموده شد ، کامل تر و بالاتر از کلمه هایی است که حضرت آدم (علیه السلام ) فرا گرفت».

امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف کَلِمَةُ الله است ، و خدا به وسیله او حق را زنده و باطل را نابود خواهد کرد .

4. امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف در دعای قنوت خویش به خدا چنین عرضه می دارد: « فَاِنَّکَ اللّهمَّ قُلتَ و قَولُکَ الحَقَّ ( حتّی اِذا اَخَذتِ الارضُ زُخرُفها وازَّیَّنَت و ظَنَّ اَهلُها اَنَّهُم قادرونَ عَلیها أتیها أمرُنا لَیلاً أو نَهاراً فَجَعَلناها حَصیداً کَأن لَمّ تَغنَ بِالاَمسِ کَذلکَ نُفَصِّلُ الآیاتِ لِقومٍ یَتَفَکَّرونَ ) 5 ؛ پروردگارا ، به درستی که تو فرموده ای و فرموده ات حق است : آن گاه که زمین زیور به خود گرفت و بیاراست خود را و اهل آن پنداشتند بر آن توانا هستند امر ما در شبی یا روزی فرا رسید. پس آن را نابود ساختیم ، گویا که دیروز هیچ سبزه ای وجود نداشته است . این چنین نشانه ها را برای گروهی که اندیشه کنند شرح می دهم.»6

امام صادق علیه السلام می فرماید : « درباره بنی فلان سه آیه نازل شده است : خدای عزَّ و جَلّ فرمود : تا آن گاه که زمین از خرمی و سبزی به خود زیور بسته و آرایش کرده است و مردمش خود را بر آن توانا پندارند ناگاه فرمان ما به شبی یا روزی در رسد0 یعنی حضرت قائم عجل الله تعالی فرجه الشّریف با شمشیر آید ) پس آن همه زیور زمین را درو کند و چنان خشک گردد که انگار دیروز در آن هیچ نبوده است ».7

در ادامه حدیث دو آیه دیگر را ذکر می فرماید( سوره انعام ، آیه 44 و 45 و سوره انبیا ، آیه 12 و 13 ) که مورد بحث ما نیست.

5. امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف در دعای عَبرات چنین می فرماید: « اِلهی لا رُکنَ لی اَشَدُّ مِنکَ فَآوی اِلی رُکنٍ شَدیدٍ ؛ خدایا ، دست آویز محکمی جز تو ندارم که بدان چنگ زنم ».8 این عبارن اشاره به آیه 80 سوره هود دارد: ( قالَ لَو اَنَّ لی بِکُم قُوَّةً أو آوی اِلی رُکنٍ شَدیدٍ ) ؛ ( حضرت لوط ) گفت : ای کاش در برابر شما نیرویی داشتم یا تکیه گاه و پشتیبان محکمی در اختیارم بود .

امام صادق علیه السلام درباره این آیه می فرماید : « مقصود از « نیرو» ، قدرت امام قائم علیه السلام و مقصود از « رُکن شَدید» سیصد و سیزده تن یاران حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف است ». در روایت دیگری از امام ششم علیه السلام نقل شده که فرمود : « این که لوط به قومش گفت : ای کاش در برابر شما نیرویی داشتم ... ؛ مقصودش این بود که نیروی قائم علیه السلام را تمنا کند و رکن شدید یاران آن حضرت اند که یک مرد از آن ها توانِ چهل مرد را دارد و دلش از کوه آهنین محکم تر است و اگر به کوه های آهن بگذرند آن ها را از بین می برند ، و شمشیرهایشان را کنار نگذارند مگر هنگامی که خداوند عزو جل راضی شده باشد».9

6. در دعای احتجاب از امام زمان علیه السلام نقل شده است : « وانصُرِ الحَقَّ وأزهِقِ الباطِلَ اِنَّ الباطِلَ کانَ زَهوقاً ؛ خدایا حق را یاری کن و باطل را نابود ساز که باطل از بین رفتنی و نابود شدنی است».10 مضمون این قسمت از دعا ، در آیه 81 سوره اسراء ( بنی اسراییل ) آمده است : ( قُل جاءَ الحَقُّ و زَهَقَ الباطِلُ اِنَّ الباطِلَ کانَ زَهوقاً ) ؛ بگو حق آمد و باطل نابود شد . همانا باطل نابود شدنی است .

امام صادق علیه السلام درباره این آیه می فرماید : « هرگاه قائم علیه السلام بپا خیزد ، دولت باطل از بین می رود».11

 

7. در زیارت « السّلامُ عَلی الحَقِّ الجدید » با این عبارت ، امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف را مورد خطاب قرار می دهیم : « السّلامُ عَلی المَهدیِّ الَّذی وَعَدَ اللهُ عَزَّ و جلَّ بهِ الاُمَمَ اَن یَجمَعَ بهِ الکَلِمَ و یَلُمَّ بهِ الشَّعثَ و یَملَأَ بهِ الارضَ قِسطاً و عَدلاً و یُمَکِّنَ لَهُ و یُنجِزَ بهِ وَعدَ المؤمنین ؛ سلام برمهدی آن که خدای صاحب اقتدار و جلال ظهور او را به امت ها وعده داده که باورهای مختلف مردم را به وجود او گرد آورد و مردم را از تفرقه برهاند و زمین را به سب او پر از عدل و داد گرداند و همه موجودات قوی عالم را تحت قدرت او در آورد و وعده خدا به اهل ایمان به سبب حضرتش به وقوع پیوندد».12 هم چنین در « زیارت آل یاسین » است : « السّلامُ عَلَیکَ یا وَعدَ اللهِ الَّذی ضَمِنَه ؛ سلام بر تو وعده خدا که خدا آن را تضمین فرموده است ».

 

در دعای قنوت نماز جمعه ( اللّهمَّ اصلح ...) از امام رضا علیه السلام این مضمون آمده است : « و أبدِلهُ مِن بَعدِ خَوفِهِ أمناً یَعبُدُکَ لا یُشرِکَ بِکَ شَیئاً ؛ خدایا ، خوف او را امنیت و آسایش گردان که تنها تو را می پرستد و چیزی را شریک تو قرار نمی دهد ».13 و در دعای افتتاح می خوانیم : « اللّهمَّ اجعَلهُ الدّاعِیَ اِلی کِتابِکَ و القائِمَ بِدینِکَ إستَخلِفهُ فی الارضِ کَما استَخلَفَت الَّذینَ مِن قَبلِهِ مَکَّن لَهُ دینَهُ الَّذیِ ارتَضَیتَهُ لَهُ اَبدِلهُ مِن بَعدِ خَوفِهِ أمناً یَعبُدُکَ لا یُشرِکُ بِکَ شَیئاً ؛ خدایا مقرر فرما که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف دعوت به کتاب آسمانی تو کند وبه ترویج دین تو قیام فرماید و او را خلیفه خود در زمین قرار ده ، چنان که پیشینیان او را امام و خلیفه گردانیدی و او را برای برپایی دین او که پسندِ توست در زمین جای گزین فرما و خوف او را تبدیل به ایمنی گردان تا تو را بپرستد و هیچ با تو شریک نیاورد ».14

 

این فرازها و جمله های دیگر از دعاها و زیارت های مختلف 15 بیاتن و مضمون ایه 55 سوره نور است : (وعَدَاللهُ الَّذینَ آمَنوا مِنکُم و عَمِلوا الصّالحاتِ لَیَستَخلِفَنَّهُم فی الأرض کمَا استَخلَفَ الَّذینَ مِن قَبلِهِم و لَیُمَکِّنَنَّ لَهُم دینَهُمُ الَّذی ارتَضی لَهُم و لَیُبَدِّلَنَّهم مِن بعدخَوفِهِم أمناً یَعبُدُوننی لا یُشرِکونَ بی شَیئاً و مَن کَفَرَ بَعدَ ذلِکَ فاولئکَ هُمُ الفاسقون ) ؛ خدا به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل نیک انجام داده اند وعده فرمود که در زمین خلافت دهد ، چنان که امت های صالح پیامبران گذشته را جانشین پیشینیان خود ساخت و دین پسندیده آنان را در همه جا مسلط و نافذ گرداند و بر همه مؤمنان ، پس از ترس و هراس از دشمنان ، ایمنی کامل عطا فرماید که مرا عبادت کنند، هیچ به من شرک نورزند و هر که پس از آن کافر شود پس آن گروه همان فاسقان تبه کارند.

امام صادق علیه السلام می فرماید : « این آیه درباره امام قائم علیه السلام و اصحاب آن حضرت نازل شده است ».16

امام سجاد علیه السلام آیه را تلاوت کرد و فرمود : « به خدا سوگند آن ها شیعیان ما هستند . خدا این کار را به دست مردی از ما انجام خواهد داد و اوست مهدی این امت و هم او که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم درباره اش فرمود : اگر جز یک روز از دنیا باقی نماند ، خدا آن روز را آن قدر طولانی خواهد ساخت تا مردی از خاندانِ من که نامش نام من است بیاید و زمین را پر از عدل و داد کند ، هم چنان که ازظلم و ستم پر شده باشد».17

8. در دعای عَبرات آمده است : « یا مَن لا اِلهَ سِواهُ یا مَن یُجیبُ المُضطَرَّ اِذا دَعاهُ ؛ ای کسی که معبودی جز او نیست . ای کسی که جواب انسان را هنگامی که مضطر شده و تو را می خواند می دهی».18

تعبیری که در این دعا آمده بر مبنای آیه 62سوره نمل است : « اَمَّن یُجیبُ المُضطَرَّ اِذا دَعاهُ و یَکشِفُ السُّوءَ و یَجعَلُکُم خُلفاءَ الأرضِ ) ؛ آن کیست که دعای بیچاره مضطر را آن گاه که او را بخواند به اجابت می رساند و رنج و اندوه را برطرف می سازد و شما را جانشینان زمین قرار می دهد؟ در توضیح این آیه امام صادق علیه السلام می فرماید : « این آیه درباره ی قائم آل محمد علیهم السلام نازل شده است . هرگاه که خروج کند معمم شود و در کنار مقام ابراهیم نماز گذارد و به درگاه پروردگارش تضرع نماید . پس هیچ چیزی از او ردّ نشود».

9. در دعای استغاثه به حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف آمده است : « فَعَجَّلَ اللهُ فَرَجَکَ و سَهَّلَ مَخرَجَکَ و قَرَّبَ زَمانَکَ و کَثَّرَ انصارَکَ و أعوانَکَ و أنجَزَلکَ ما وَعَدَکَ فَهُوَ أصدَقُ القائلینَ و نُریدُ أن نَمُنَّ عَلی الَّذینَ استُضعِفوا فی الأرضِ و نَجعَلَهُم أئِمَّةً و نَجعَلَهُمُ الوارِثینَ ؛ خدا در گشایش امر تو عجله فرماید و راه قیام تو را آسان گرداند و زمان تو را نزدیک فرماید و یاران و هم کارانت را فراوان کند و آن چه به تو وعده فرموده است به انجام برساند که خدا بهترین و راستگوترینِ گویندگان است که می فرماید: اراده کرده ایم که بر کسانی که در زمین ضعیف نگه داشته شده اند منت گذاریم و آن ها را پیشوا و وارث زمین قرار دهیم».

مانند همین تعبیر در دعای سلام الله الکامل ذکر شده است.19 در آیه ی 5 سوره ی قصص چنین آمده است : ( وَنُریدُ أَن نَمُنَّ عَلَی الَّذِینَ استُضعِفُوا فِی الأَرضِ وَ نَجعَلَهُم أَئِمَّةً وَ نَجعَلَهُم الوَارِثِینَ ) . امام علی بن ابی طالب علیه السلام می فرماید: « کسانی که در روی زمین ضعیف شده اند آل محمدند ، خدای تعالی مهدی ایشان را مبعوث می کند ، پس ایشان را عزیز می گرداند و دشمنان شان را ذلیل»20 . در روایت دیگری از امام صادق علیه السلام درباره این آیه آمده است : « این آیه جاری است درباره ی ما اهل بیت تا روز قیامت و در هر عصری امامی از ما خواهد بود ».21

10. در دعای عهد و دعای تجدید بیعت با صاحب الزمان عجل الله تعالی فرجه الشّریف پس از هر نماز می خوانیم : « واَحیِ بهِ عِبادَکَ فَاِنَّکَ قُلتُ و قولُکَ الحَقُّ ( ظَهَرَ الفَسادُ فی البَرِّ و البَحرِ بِما کَسَبَت اَیدی النّاس ) فَاَظهِرِ اللّهمَّ لَنا وَلیِّکَ ؛ خدایا ، به وسیله امام زمان علیه السلام بندگانت را زنده کن ، چون خود فرموده ای و سخن تو بر حق است : فساد در خشکی و دریا ظاهر شده به سبب آن چه مردم کسب می کنند . خدایا ولیّ خودت را بر ما ظاهر فرما»22 .

این عبارت به آیه 41 سوره روم ( ظَهَرَ الفَسَادُ فِی البَرِّ وَ البَحرِ بِمَا کَسَبَت أَیدِی ِ النَّاسِ لِیُذِیقَهُم بَعضَ الَّذِی عَمِلُوا لَعَلَّهُم یَرجِعُونَ ) ؛ تباهی در دشت و دریا پدیدار شد بواسطه ی آن چه مردم فراهم کرد تا پاره ای از آن چه کردند را به آنان چشاند ، شاید باز گردند.مربوط می شود و مقصود از ذکر آن در این دعاها توجه به دوران پیش از قیام حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف و گسترش فساد و ظلم در دنیا است که عامل آن خود مردم اند . امام صادق علیه السلام می فرماید : « زندگی موجودات دریایی به آب وابسته است . اگر باران نبارد فساد در خشکی و دریا به وجود می آید و آن هنگامی است که گناهان و نافرمانی ها زیاد شود »23 .

با ظهور حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف فسادها و تباهی ها نابود و زندگی دوباره موجودات و انسان ها در ابعاد ظاهری و باطنی آغاز می شود .

11. در زیارت « آل یاسین» ، با این عبارت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف را مورد خطاب قرار می دهیم: « اَنَّ رَجعَتَکُم حَقٌ لا رَیبَ فیها یَومَ لا یَنعَعُ نفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنَت مِن قَبلُ أوکَسَبَت فی ایمانِها خَیِراً ؛ شهادت می دهم که بازگشت شما بر حق است و شکی در آن نیست ، روزی که ایمان هیچ کس برایش نفعی نخواهد داشت اگر از پیش ایمان نیاورده باشد یا در راه ایمان خود خبری کسب نکرده باشد». این عبارت ، بخشی از آیه 158 سوره انعام است که خدا در آن آیه می فرماید: ( هَل یَنظُرونَ اِلّا اَن تَأتَیَهُمُ الملائِکَةُ او یَأتی رَبُّکَ او یأتی بَعضُ آیاتِ رَبِّکَ یَومَ یأتی بَعضُ آیاتِ رَبِّکَ لا یَنفَعُ نفساً ایمانُها لَم تَکُن آمَنت مِن قبلُ او کَسَبَت فی ایمانِها خیراً قُلِ انتَظِروا اِنّا مُنتَظِرونَ ) ؛ آیا منکران جز این انتظار می کشند که فرشتگان بر آنان در آیند یا امر و قضای پروردگارت فرا رسد یا پاره ای از نشانه های پروردگار تو آشکار شود ؟ روزی که پاره ای از نشانه های پروردگارت فرا رسد ، هیچ کس را ایمان سود نبخشد در صورتی که از پیش ایمان نیاورده یا در ایمان خود کسب خیر و سعادت نکرده باشد . بگو شما منتظر باشید ، ما نیز منتظریم. امام صادق علیه السلام درباره این آیه می فرماید: « نشانه ها همان امامان اند و نشانه ای که مورد انتظار است قائم علیه السلام است . پس در آن روز کسانی را که پیش از قیام او به وسیله شمشیر ایمان نداشته اند ایمان سودی نبخشد ، هر چند به امامان دیگر از پدران او علیه السلام ایمان داشته باشند».24

مرحوم طبرسی در مجمع البیان فی تفسیرالقرآن این آیه را مربوط به هنگامی می داند که برخی از نشانه های پروردگار مانند طلوع خورشید از مغرب و ظهور دابّة الأرض از مکه به وقوع بپیوندد ، که دیگر توبه پذیرفته نمی شود و اگر کسی پیش از آن ایمان نیاورده باشد ایمان آوردنش حاصلی ندارد.25

امام باقر علیه السلام در تفسیر آیه فرمود : « هنگامی که خورشید از مغرب طلوع کند دیگر هر کس در آن روز ایمان بیاورد ایمانش او را سودی نبخشند».26 با توجه به متن دعا ، مسأله مربوط به رجعت است و به ویژه درپایان آیه بحث انتظار آن روز هم مطرح شده است که افرادی که برای انتقام و تنبیه بازگردانده می شوند ، هیچ ندامتی از آنان پذیرفته نمی شود .

12. در دعای پس از زیارت آل یاسین این عبارت آمده است: « اللّهمَّ صَلِّ عَلی وَلیِّکَ وابنِ اولیائِکَ الَّذینَ فَرَضتَ طاعَتَهُم و أوجَبتَ حَقَّهُم و اَذهَبتَ عَنهُمُ الرِّجسَ و طَهَّرتَهُم تَطهیراً ؛ خداوندا ، درود و رحمت فرست بر ولیّ خود و فرزند اولیای خود ، آنان که اطاعت شان را واجب ساختی و حق حرمت و اطاعت آنان را واجب نمودی و پلیدی و نقص را از آنان زدودی و پاک و منزه قرار دادی ».27 آیه تطهیر در ادامه آیه 33 سوره ی احزاب است : ( اِنّما یُریدُ الله لِیُذهِبَ عَنکُمُ الرِّجسَ أهلَ البَیتِ و یُطَهِّرَکُم تَطهیراً) ؛ خدا اراده کرده است که پلیدی را از شما اهل بیت دور کند و شما را پاکیزه گرداند . امام رضا علیه السلام می فرماید : « اهل بیت کسانی اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در مورد آن ها فرموده است : من بین شما دو چیز گران بها باقی می گذارم : کتاب خدا و خاندانم اهل بیت من . آگاه باشید آن دو از هم جدا نمی شوند تا در حوض کوثر به من برسند . بنگرید چگونه در بین شما با آن دو رفتار می کنند . ای مردم ، به آن ها نیاموزید که آن ها آگاه تر از شمایند».28

آیه مربوط به حدیث کساء است و به همان شکل که این پنج وجود مقدس جزو مطهرون اند ، فرزندان آن ها ( ائمه معصوم علیهم السلام) هم جزو مطهرون خواهند بود . آیه شامل همه معصومین علیهم السلام است .

13. در دعای حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف در قنوت به این آیه اشاره شده است : ( فَلَمّا آسَفونا انتَقَمنا مِنهُم ) ؛ چون ما را به خشم آوردند از آن ها انتقام گرفتیم .29 یکی از ویژگی های حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف صفت « منتقم » می باشد : « أنا بقیّة الله فی أرضه و المنتقم من أعدائه ؛ من ذخیره ی خدا در زمین هستم و انتقام گیرنده از دشمنانش ».30 آیه فوق در ادامه داستان فرعون و فرعونیان است که انتقام خدا از آن ها در غرق شدن شان تجلی کرد . امام صادق علیه السلام در تفسیر آیه می فرماید: « خشم خدا و تأسف او مانند ما نیست . او اولیایی برای خویش آفریده است که خشم و رضا دارند و با این که آن ها آفریده ی اویند و پرورده ی او ، رضای آن ها را رضای خود قرار داده است و خشم آن ها را خشم خود ».31

14. در زیارت امام زمان علیه السلام هر روز صبح پس از نماز چنین با خدا سخن می گوییم : « و اجعَلنی مِن المُستَشهدینَ بَینَ یَدیهِ طالِعاً غَیرَ مُکرَهٍ فی الصَّفِّ الَّذی نَعَتَ أهلَهُ فی کِتابِکَ فَقُلتَ صفّاً کَأنَّهُم بُنیانٌ مرصوصٌ عَلی طاعَتِکَ و طاعَةِ رسُولِکَ ؛ خدایا ، مرا از آنان قرار ده که در رکاب حضرتش به درجه رفیع شهادت می رسند ، با کمال شوق و بی هیچ گونه کراهت در آن صفی که در کتابت از اهل آن صف مدح و ستایش فرمودی که در راه اطاعت تو و رسول تو مانند بنیان آهنین اند».32 بیان دعا شامل مضمونی از آیه 4 سوره صف است که می فرماید : « اِنَّ اللهَ یُحِبُّ الَّذینَ یُقاتِلونَ فی سَبیلهِ صَفّاً کَأَنَّهُم بُنیانٌ مَرصوصٌ) ؛ خدا کسانی را که در راه او ، هم چون بنایی آهنین پیکار می کنند ، دوست می دارد.

آیه ، مجاهدان در راه حق را در راه مبارزه با باطل صف می کشند ، مانند بنای مستحکمی که هرگز ویران نمی شود معرفی می کند . ما دراین زیارت از خدا می خواهیم ما را از مجاهدان و شهیدان رکاب امام مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف قرار دهد ؛ مجاهدانی آهنین اراده . در وصف یاوران مهدی عجل الله تعالی فرجه الشّریف آمده است : « مردانی که قلب هایشان مانند پاره های آهن- پولادین – و وجودشان یقین به خداست . مردانی سخت تر از صخره ها ... هم چون عقاب ها بر مرکب ها یشان سوارند.. راهبان شب و شیران روزند.»33

15. در دعای عهد می خوانیم : « اللّهمَّ اکشِف هذِهِ الغُمَّةَ عَن هذِهِ الاُمَّة بحُضورِهِ و عجِّل لَنا ظُهورَهُ اِنَّهم یَرَونَهُ بعیداً و نَریهُ قریباً ؛ خداوندا ، این اندوه غیبت ولی ات را از این امت به حضورش بردار و ظهورش را برای ما نزدیک کن که مخالفان آن را دور می دانند و ما آن را نزدیک می دانیم». تعبیری که در این دعا به کار رفته در آیه 6و 7 سوره معارج ، پس از طرح مسأله قیامت مطرح شده است : ( سَألَ سائلٌ بعذابٍ واقعٍ (1)... إِنَّهُم یَرَونَهُ بَعِیداً (6) وَ نَرَاهُ قَرِیباً(7))؛ پرسش گری از عذابِ فرود آینده پرسید ...که آنان آن را دور ببینند و ما آن را نزدیک ببینیم. چون قیام امام عصر عجل الله تعالی فرجه الشّریف ، مانند عالم آخرت ، زمان مشخصی ندارند و برخی منکر هر دو هستند همین تعبیر به کار رفته است.

16. در زیارت سرداب مقدس مس خوانیم : « السّلامُ علی النُّورِ الَّذی اَرادَ اهلُ الکُفرِ اِطفائَهُ فَاَبَی اللهُ اِلّا اِن یُتِمَّ نُورَهُ بِکُرهِهِم ؛ سلام بر نوری که اهل کفر اراده کرده اند آن را خاموش سازند و خدا می خواهد نور را کامل کند ، هر چند آن ها را ناخوش آید».34

آیه 32 سوره توبه : ( یُریدونَ آن یُطفِؤوا نُورَاللهِ بِاَفواهِهِم و یَأبَی اللهُ اِلّا اِن یُتِمَّ نُورَهُ و لَو کَرِهَ الکافِرونَ) ؛ اراده کرده اند که نور خدا را با دهان هاشان خاموش کنند ، اما خدا می خواهد نورش را کامل گرداند ، اگر چه کافران را خوش نیاید.

امام صادق علیه السلام در حدیث مفصلی می فرماید: « فرعون شکم زن های حامله را برای یافتن موسی علیه السلام شکافت ، و هم چنین بنی امیه و بنی عباس هنگامی که آگاهی یافتند زوال قدرت آن ها و پادشاهان و جباران شان به دست قائم علیه السلام خواهد بود ، عداوت و دشمنی را علیه ما به کار بردند و شمشیرهای شان را در کشتار خاندان رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم کشیدند و خواستند نسل اهل بیت علیهم السلام را به طمع دست یابی و کشتن قائم علیه السلام نابود سازند. اما خدا نخواسته است کار خویش را برای ستمگران آشکار سازد تا نورش را کامل گرداند ، اگر چه مشرکین را ناخوش آید».

 

 

 

پی نوشت ها :

 

1- سوره انفال ، آیه 8.

2- سوره یونس ، آیه 82.

3- سوره ی انفال ، آیه ی 7.

4- سوره ی بقره، آیه 124.

5- سوره ی یونس ، آیه ی 24.

6- قیومی اصفهانی ، جواد(گردآوری ) ، صحیفة المهدی ، ص65

7- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص171.

8- قیومی اصفهانی ، جواد( گرد آوری ) ، صحیفة المهدی ، ص152.

9- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص185و186.

10- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، ص258.

11- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص231.

12- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیرالانام ، ص381.

13- همان ، ص92.

14- قمی ، [ شیخ ] عباس ( گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ، ص326.

15- ر.ک: الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیرالانام ، دعای روز عاشورا ، ص254.

16- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص263.

17- همان .

18- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیرالانام ، ص283 ؛ قیومی اصفهانی ، جواد(گردآوری ) ، صحیفة المهدی ، ص152.

19- الطالعی ، عبدالحسین ،ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، ص270.

20- الطوسی ، [ الشیخ ] ابی جعفر محمد بن الحسن ، الغیبة ، ص193.

21- مجلسی ، محمد باقر ، حیوة القلوب ، ج3 ، ص176.

22- الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، ص122.

23- القمی المشهدی ، [ شیخ] محمد بن محمدرضا ، تفسیر کنز الدقائق و بحرالغرائب ، ج10 ، ص212.

24- بحرانی ، سید هاشم ، سیمای حضرت مهدی در قرآن ، ص124.

25- طبرسی ، فضل بن حسن ، مجمع البیان فی تفسیر القرآن ، ج4 ، ص598.

26- العروسی الحویزی ، ابن جمعة ، تفسیرنورالثقلین ، ج1 ، ص782.

27- قمی ، [ شیخ] عباس (گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ؛ ص866 ، الطالعی ، عبدالحسین ، ربیع الانام فی ادعیة خیر الانام ، ص387.

28- القمی المشهدی ، [ شیخ ] محمد بن محمد رضا ، تفسیر کنز الدقائق و بحرالغرائب ، ج10 ، ص374.

29- سوره ی زخرف ، آیه 55.

30- المجلسی ، [ العلامة] محمد باقر ، بحارالانوار ، ج52 ، ص24.

31- الکلینی ،[ثقة الاسلام] محمد بن یعقوب (ابوجعفر) ، اصول کافی ، ج1 ، ص259.

32- قمی ، [شیخ ] عباس (گردآوری) ، مفاتیح الجنان ، بعد از دعاء ندبه ، ص889.

33- جمعی از نویسندگان ، خصال یاوران مهدی ، ص21.

34- قمی،[ شیخ] عباس (گردآوری ) ، مفاتیح الجنان ، ص892.

نویسنده: اسماعیل حاجیان

منابع: کتاب «جلوه محبوب»